Η μοναδική φυσική λίμνη της Κρήτης, καταφέρνει να έχει δύο πρόσωπα, άλλο το καλοκαίρι και άλλο το χειμώνα.
Μια λίμνη σε δύο, με διαφορετικά χαρακτηριστικά και διαφορετικές εικόνες σε κάθε εποχή.
Οι θρύλοι της λίμνης
Μία ξανθιά κοπέλα στέκεται στην όχθη πάνω σε έναν βράχο και κοιτάζει την ‘’άπατη’’ λίμνη, κανείς δεν ξέρει αν θα βουτήξει να σωθεί ή αν μόλις σώθηκε.
Θρύλοι και τοπικές δοξασίες που συνδέονται με τη λίμνη Κουρνά όπου σε δύο περιπτώσεις, πρωταγωνίστρια είναι μια ξανθιά, όμορφη και νεαρή κοπέλα.
Στον πρώτο μύθο που συνδέεται με τη λίμνη, η ξανθιά όμορφη κοπέλα, για να γλιτώσει από τις ερωτικές ορέξεις του Πατέρα της, εύχεται να βουλιάξει η περιοχή και εκεί να γίνει μία λίμνη. Μαζί και αυτή, να βουλιάξει και να πνιγεί για να γίνει στοιχειό.
Σε έναν άλλο μύθο η κοπέλα είναι αυτή που σώζεται, ως η μόνη ενάρετη και ένα ολόκληρο χωριό, και οι κάτοικοι του, βουλιάζουν στα βάθη της λίμνης σαν άλλοι βιβλικοί αμαρτωλοί που τιμωρούνται με αφανισμό. Και η ξανθιά κοπέλα στέκεται στην όχθη της λίμνης και από εκεί κοιτάζει προς τον βαθύ μπλε πυθμένα τους αμαρτωλούς.
Άλλος μύθος πάλι μιλάει για το βάθος της λίμνης, ότι είναι ‘’άπατη’’, δηλαδή δεν έχει πυθμένα.
Το τοπίο
Πώς όμως δημιουργήθηκαν όλες αυτές οι δοξασίες και οι μύθοι για τη λίμνη Κουρνά?
Οι άνθρωποι από αρχαιοτάτων χρόνων είχαν την τάση ότι δεν μπορούν να το εξηγήσουν με τη λογική να το ‘’μυθοποιούνε’’, και η μία και μοναδική φυσική λίμνη της Κρήτης φαίνεται ότι δεν γλύτωσε από αυτήν την τακτική.
Ίσως η μοναδικότητα της να ήταν μία αφορμή για να μπει στη σφαίρα του μύθου, αλλά και το τοπίο της περιοχής πρέπει να συνέβαλε τα μέγιστα σε αυτό.
Η λίμνη απέχει από την θάλασσα μόλις 2,5 χιλιόμετρα και θα περίμενε κάποιος το νερό της να ήταν, αν όχι αλμυρό, τουλάχιστον υφάλμυρο. Όμως οι δύο πηγές που τροφοδοτούν την λίμνη με νερό από την καρδιά των Λευκών Ορέων (η λίμνη Κουρνά βρίσκεται στην ρίζα του βουνού, από εκεί αρχίζουν να ανυψώνονται τα Λευκά Όρη προς τα Δυτικά), κρατουν πάντα τη λίμνη γεμάτη με γλυκό νερό εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Πιθανόν το βαθύ μπλε που κυριαρχεί στο μέσο της λίμνης, να έκανε τους κατοίκους του νησιού, να πιστέψουν ότι η λίμνη δεν έχει πάτο (πυθμένα), είναι ‘’άπατη’’.
Ακόμα η λευκή άμμος που κυκλώνει τις όχθες της, και της δίνει ένα χαρακτηριστικό γαλαζοπράσινο χρώμα, και κλιμακώνεται σε έντονο μπλε στο κέντρο της, να ενίσχυε την πεποίθηση των προγόνων μας για λίμνη χωρίς βυθό.
Μια ξανθιά αμμουδιά να την περικυκλώνει, ένα χαώδες μπλε στην μέση και μία μοναδικότητα στο νησί, πόσο εύκολο ήταν άραγε να δημιουργηθούν μύθοι και δοξασίες?
Χειμώνας
Τον χειμώνα η λίμνη Κουρνά μεταμορφώνεται σε ένα τοπίο απόλυτης χειμερινής και ορεινής ομορφιάς, πράγμα σπάνιο για τα δεδομένα της Κρήτης, μιας και το υδάτινο στοιχείο λείπει από την ορεινή τοπογραφία του νησιού.
Οι πλαγιές του βουνού που καθρεπτίζονται στην επιφάνεια της και ο αμμώδης βυθός της δημιουργούν στην λίμνη ένα βαθύ, σκοτεινό, πράσινο χρώμα, και οι συχνές συννεφιασμένες μέρες του χειμώνα μαζί με τα χρώματα των ελαιώνων στα Ανατολικά από αυτήν, συνθέτουν ένα σκηνικό μυστηρίου ικανό να σε κάνουν να πιστέψεις όλους του παραπάνω μύθους.
Η υπερχειλισμένη πλέον λίμνη κρύβει τη χρυσή αμμουδιά της και όλα τα έντονα χρώματα βυθίζονται και χάνονται στον φαινομενικά ‘’άπατο’’ πυθμένα της.
Τοπίο έντονα χειμερινό και σπάνιο για την Κρήτη, όπου οι ντόπιοι δεν χάνουν την ευκαιρία να το απολαύσουν, είτε κάνοντας μια μικρή πεζοπορία γύρω από την λίμνη, είτε γεμίζοντας τις ταβέρνες γύρω από αυτήν.
Καλοκαίρι
Το καλοκαίρι πάλι τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Το νερό της λίμνης λιγοστεύει, η μία από της πηγές που την τροφοδοτούν είναι πλέον ορατή και η λευκή αμμουδιά της αποκαλύπτεται. Το τοπίο μεταμορφώνεται από χειμερινό και ορεινό, σε παραθαλάσσιο και τουριστικό.
Η λευκή της αμμουδιά θυμίζει πιο πολύ παραλία παρά όχθες λίμνης, και η ανθρώπινη δραστηριότητα υπερθεματίζει αυτήν την εικόνα.
Ξαπλώστρες στις όχθες της λίμνης, πολυκοσμία, υδροποδήλατα να γεμίζουν ασφυκτικά την επιφάνεια της, ταβέρνες…..ένα ιδεώδες παραθεριστικό κέντρο, μια εικόνα πλήρως αντίθετη με αυτήν του χειμώνα.
Ο Κουρνάς όμως έχει ανακτήσει τα χρώματα του. Γαλαζοπράσινα νερά περιμετρικά, βαθύ μπλε στο κέντρο, πιστεύεις ότι οι γύρω πλαγιές ‘’βυθίζονται’’ μέσα στην λίμνη. Οι καρποί από τα ελαιόδεντρα αστράφτουν κάτω από τον καλοκαιρινό ήλιο.
Αυτός ο πλουραλισμός σε χρώματα και εικόνες της Κρητικής φύσης, είναι που πείθουν τον ταξιδιώτη να επιστρέψει ξανά.
Πεζοπορία στον Αποκόρωνα και στην λίμνη
Η εμπειρία να περπατήσεις γύρω από τη λίμνη επιβάλλεται, τα μονοπάτια είναι πολλά περιμετρικά από την λίμνη Κουρνά και στην ευρύτερη περιοχή του Αποκόρωνα.
Πολλοί επιλέγουν μία μικρή πεζοπορία γύρω από την λίμνη, περιμετρικά από την όχθη για να απολαύσουν το πλούσιο οικοσύστημά της. Φυσικά μπορείτε να δείτε από κοντά τις χήνες και τις πάπιες που κυκλοφορούν ελεύθερα ανάμεσα στον κόσμο και ακόμα να παρατηρήσετε την πλούσια ορνιθοπανίδα της περιοχής. Εικάζεται ότι γύρω στα 130 είδη πουλιών ‘’μένουν’’ στην λίμνη ως ‘’μόνιμη κάτοικοι’’ ενώ αρκετά είναι τα αποδημητικά πουλιά που χρησιμοποιούν ως σταθμό τα νερά της στο μακρύ τους ταξίδι.
Στον υδάτινο κόσμο της λίμνης μπορείτε να δείτε κουνουπόψαρα, χέλια, νερόκοτες κ.α. Δυστυχώς θα δείτε και πολλά χρυσόψαρα, αν και δεν ήταν ενδημικό είδος της λίμνης, και αυτό γιατί αρκετός κόσμος τα ‘’πετάει’’ στην λίμνη όταν πια δεν τα θέλει στο σπίτι του. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να αυξηθεί ο πληθυσμός τους ραγδαία και να διαταραχτεί η ισορροπία του υγροβιότοπου.
Άλλη μία επιλογή για πεζοπορία είναι στα μονοπάτια που προσεγγίζουν την λίμνη από τα ορεινά ή πάνω στις πλαγιές που την κυκλώνουν. Μονοπάτια με εκπληκτική θέα προς την λίμνη από ψηλά, εντυπωσιακή θέα προς την θάλασσα και τον κόλπο της Γεωργιούπολης αλλά και υπέροχη ορεινή θέα προς τα Λευκά όρη.
Μία τρίτη επιλογή είναι η ευρύτερη περιοχή του Αποκόρωνα, με τα πάμπολα πεζοπορικά μονοπάτια που περνούν μέσα από παραδοσιακά χωριά, διασχίζουν αναπάντεχα δάση και προσφέρουν άμεση επαφή με το ημιορεινό τοπίο της Κρήτης.